Ауыз тию

 

 

Гастрономиялық әдеп көріністерінің бірі – қазақтың «ауыз тию» дәстүрі. Ол негізінен екі жағдайда жүзеге асады:
1) алыс сапарға аттанар алдында ең құрметті қарияға барып, оның батасын алып, дәм тату әдетке айналған;
2) қандай да бір шаруамен кез келген үйге кірген кезде тағамнан дәм тату әдетке айналған, ал егер осы уақытта үй иелері тамақтанып жатса, онда оларға қосылу керек. Бас тарту үй иелерін ренжітуі немесе мазақ етуге себеп болуы мүмкін, әдетте мұндай жағдайларда: «байқа, жолдасың (күйеуің; әйелің, қалыңдығың) тастап кетеді» дейді. Үйге келгендерді ас-дәмнен ауыз тимейінше жібермеген.
 

Д.М. Маддахи пікірінше, жалпы мұсылмандар арасында тамаққа шақыру және тамақ қабылдау тамақ беруші мен қабылдаушы арасындағы достықтың, сүйіспеншілік пен қауіпсіздіктің нышаны саналады… Олар біреудің дәм-тұзын татқан кез келген адамның онымен жаман қарым-қатынас жасауға құқығы жоқ деп санайды және бұл тағамды жеу олардың арасындағы ынтымақтастық пен сүйіспеншілік сезімін тудырады, осылайша олар қонақжайлылық қатынастарымен байланысты болады және бұл сезімдерді бұзу халықтың әдет-ғұрыптары мен сенімдеріне қайшы келеді [7, 2 б.]. Дәстүр қонақжайлылықты бейнелеп қана қоймайды, сонымен бірге оның мағынасының шығу тегін де көрсетеді, ол түркілердің бірлік пен бауырмалдықтың белгісі ретінде бір тостағаннан сусын ішу, бір табақтан ас ішу – ежелгі әдет-ғұрыптарынан бастау алады.

.