Қазақтар қой иығын жауырын деп атайды, жауырынға қараушы ежелгі сәуегейлердің атауы – жауырыншы содан шыққан. Сәуегейліктің бұл түрі көптеген халықтарда кездеседі. М.Ч. Джуртубаев [6] оның егжей-тегжейлі сипаттамасын береді, оған сәйкес олар үш жасар қойдың жауырынынан болжауды жөн көрген, жауырын жарқын сызықтар мен жарықтар пайда болғанша отқа қыздырылған. Балқарлар мен қарашайлардың пікірінше, жауырын әлемнің үш бөліктен тұратын бейнесі болды, онда әрбір сектор белгілі бір аймақты бейнелейді және сәйкесінше (сызықтар мен жарықтар, олардың түсі бойынша) болжам жасалды. Бұл сәуегейлік моңғолдарда кең таралған. Зерттеушілер Л.Г. Скородумова және А.А. Соловьева сипаттамасында, көріпкел, жауырынға әр қырынан «қарап», тек тілек айтып қана қоймай, отбасына, иесіне және т.б. жақсылықты болжайды. Ондай тілек айтқан сәуегейге былай деп жауап қайтарады: «Жауырынға жақсы сөз айтқан адам жетпіс жылдан аса өмір сүрсін, айтқаны орындалсын!» [17, 58 б.].
Қой жауырынының семиотикалық тұжырымдамасы бурят мәдениетінде кездеседі, онда А.А. Бадмаевтың пікірінше [3], ол ана тұқымының нышандық көрінісі ретінде әрекет етеді. Балалардың әдет-ғұрыптарында, баланы бесікке алғаш бөлеу рәсімінде де жауырынның алатын орны ерекше. Осетиндерде қойдың жауырыны маңызды рөл атқарған; олардың наным-сенімдері бойынша ол ерекше сиқырлы күшке ие және қоғам өміріндегі, белгілі бір адамның тағдырындағы барлық өзгерістерді көрсету мүмкіндігіне ие.
Мәдениеттанушы З.Наурзбаеваның айтуынша, қазақтарда көріпкелдіктің екі әдісі болған: бірі отқа қыздыру, екіншісі жауырынның өз құрылымына қарап болжау. Бірінші әдіс алдағы жорықтың немесе шайқастың барысы болжанған әскери сиқыр мен әскери рәсімнің бөлігі болды.
Қазақта және жалпы түркі-моңғол мәдениетінде қой жауырынының өмір сүру аясы кең және болжаудан, яғни Аспан еркінің «аудармашысынан» оның тұмар ретінде қызмет етуіне дейін өзгереді. Қазақтарда жауырын амандық пен бақыт тілеудің белгісі, қорғаныс пен күш-қуат белгісі, сондай-ақ оны тарту да көрсетілген құрмет белгісі саналған.
