Қазақтардың негізгі тағамы ретінде етке артықшылық беру бүгінгі күні де байқалатын элементтердің үйлесімді тізбегін қамтитын «ет» тағамында көрінеді: шай ішу, бас тарту және ет тарту, бата сұрау, етті дәрежесіне қарай тарату (сыбаға), бас етін дәрежеге қарай бөлшектеп тарату, ет турау (етті жапырақтау), ас жеу), асату, сорпа тарату, ас қайтару (дастарханды жинауға рұқсат алу), дастраханға бата беру, шай ішу. Қазақтардың дәстүрлі өмірінің көптеген салаларын қамтитын осы бірегей кешеннің бірізділігі екі шәй – бір ет (бір еттің айналасындағы екі шәй) кең мағыналы халық нақылында көрініс тапқан.
Тізбектегі біріншісі – шай (шай рәсімі), ол кейінірек пайда болып, қазақ мәдениетінің ажырамас бөлігіне айналды. Шайға шақыру қарым-қатынас жасау немесе көңіл айту ниетін білдіреді, мысалы, жақында жақынынан айырылғандарды «көңіл шайға» шақыру әдетке айналған. Қазақтың шай ішуінің өзіндік ерекшеліктері бар – ол кеседе (дәстүрлі тостағандар) беріледі, тек жартысын ғана толтырады. Шетіне дейін толтырылған тостаған құрметсіздік болып саналады.
Бас тарту – ас беру рәсімінің нышандық маңызды элементтерінің бірі. Әдетте бұл ортақ асқа батасын беретін құрметті қария – ақсақалға ұсынылатын қайнатылған қой басы. Тек қана әйелдер тамағы – «құрсақ той» (жүктілікке байланысты мереке) кезінде жасы үлкен әйелге бас берілген. Әкесі тірі адамға бас берілмеген, бұл жаман ырым деп саналған. Малдың басын тарту оның киелі жоғары жақ ретіндегі нышандық мәнімен байланысты.
Қошқар басының етінің бөліктерін бөлшектей отырып, ақсақал үлестіру рәсімін міндетті түрде ұстанды. Мысалы: «сөзге жүйрік бол» деп ізгі ниет сөздерімен балаларға тіл, кенже қызына немесе әншіге таңдай берілді, төс күйеу балаға тартылды, ал егер ол болмаса – қыздарына немесе ұлдарына берілді, құлақ үйдің ең кенжесіне берілді. Егер жас жігіт сүйекті таза мұжыса, онда оның әйелі сұлу болады деп сенген. Кәрі жілік ешқашан қызға берілмеген, өйткені наным-сенім бойынша тұрмысқа шықпай, отырып қалуы мүмкін.
Қырғыздар арасында ет тарату ғұрпы туралы қызықты мәліметтер кездеседі: бас тарту – бәрінен де жоғары болсын деген тілек; жамбасты құйрық май бөлігімен бірге тарту – әл-ауқат пен өркендеу ниеті; сүбелі қабырғалар – жақындасуға, татулыққа, бірлікке; ортан жілік – өмірлік жағдайға дайындық, денсаулық тілеу; бел омыртқалары – әртүрлі сынақтарға төзімділік; бауыр – бауырластық; жауырын – тегістік пен сәттілік тілек-ниеттерін білдіреді [3, 37 б.].
Өз қолымен асату ерекше құрметтің белгісі болып табылады. Үй иесі құрметті қонақтарды аралап, әркімнің аузына бір-бірден қазы немесе ет салып, процесті ізгі тілектермен сүйемелдеді.
Осылайша, бір ғана дәстүрлі «ет» тағамы вербалды емес семиотика тұрғысынан таңбалық жүйелердің тұтас кешені болып табылады.
Ғалым А.Ш. Жылқубаев қазақ мәдениетіндегі сөздердің қайталама номинациясы мен семантикалық трансформациясын зерттей отырып, мынадай таңбалық кешендерді атап көрсетті: құйрық-бауыр – этнографизмнің бірінші мағынасы ‒ «құйрық майы мен бауырдан тұратын тағам», қосымша мағынасы – «құдалық белгісі»; өлі-тірі – бірінші мағынасы «күйеу жақтан әкелінген қошқар», қосымша мағынасы «құдалықтың міндетті шарты», әруақтарды құрметтеу белгісі; асықты жілік – ет, «жіліншік», қосымша мағынасы – «асырап алудың міндетті шарты» [5, 113 б.].
