Есім – түркі-моңғол мәдениетіндегі биліктің маңызды рәміздерінің бірі. Оның жарқын мысалы ретінде Н.Ж. Мыңбаевтың пікірінше, екі құрамдас бөліктен тұратын Шыңғысхан лауазым-есімі: шың – «қол жетпес биіктік» және қac «шынайы, қаһарлы», яғни Шың+қас+хан: «шын», «жоғары», «күшті хан» [2]. Семиотика тұрғысынан жалқы есім – белгілі бір мағынасы бар белгі [3, 115 б.]. Атау дискурсивті ақпараттың жасырын мазмұнын «сақтайды», гипербелгі болып табылады және оны миф ретінде түсіндіруге болады.
А.В.Суперанскаяның [4] айтуы бойынша, түркі-моңғол ортасында дәстүр бойынша ұлдарға қас дұшпандарының есімдері берілді, себебі өлтірілген жаулардың күші мен ұлылығы атымен бірге аталушыға өтеді деп сенген. Л.Н. Гумилевтің пікірінше, «түркілер еуропалықтар сияқты туғаннан қайтыс болғанға дейін бір есіммен жүрмеген. Түркінің есімі оның қоғамдағы орнын қашанда көрсетіп отырады. Бала кезінде ол лақап атқа ие болды, жігіттік шағында шен, күйеу болғанда атақ, ал хан болса, нақты саты жүйесіне қарай лауазымы өзгерген» [5, 90 б.].
Мұны көптеген жазба ескерткіштер растайды, оларда әдетте «ер атым…» (менің батыр/ер атым…) өзін-өзі таныстыру сөздері бар. Мұндай сөздер көне түркі қоғамындағы отбасының, рудың, қағанаттың, атамекеннің қорғаушысы болған ер адамның жоғары әлеуметтік мәртебесін көрсетеді. Жас жігіт күйеу-жауынгер (ер/эр) құрметті атағын тек бастамашылық рәсімінен кейін, яғни аңшылық немесе әскери ерлік жасағаннан кейін ғана алды.
Бұл дәстүр қазақтар арасында көрініс тапқан, мысалы, Сабалақ (жасөспірім аты) – Әбілмансұр (жалқы есім) – Абылай хан (есім-атақ). Соңғысын бұған дейін жоңғар батыры Шарышты жекпе-жекте жеңген Әбілмансұр өзін хан деп ресми жариялағаннан кейін қабылдады. Жарқын және ерекше есімдік белгі халық арасында Алаша хан атанған Хақназар ханда көрінеді. Белгілі қазақстандық тарихшы И.В. Ерофееваның зерттеулері оның түрлі-түсті жолақты халат киюді сәнге енгізген алғашқы қазақ хандарының бірі болуы мүмкін екенін көрсетеді. Мұндай халаттар патшайы (патша матасы) деп аталатын жібек матадан тігілген, ол түрлі-түсті болған. «Түрлі-түсті жолақты халат, әрине, қолдан жасалған. Бұл тек Бұхара хандары мен олардың жақын адамдары, шенеуніктері мен шетелдік құрметті қонақтарына ғана қолжетімді болатын бірен-саран даналары болатын» [6]. Демек, Алаша хан деген ерекше атау. Хакқназар ханның Қазақ мемлекеттілігін қалыптастырудағы тарихи рөлін асыра бағалау мүмкін емес, оған Қазақ хандығының шекарасын кеңейтуге және әртүрлі тайпаларды біртұтас халыққа біріктіруге сіңірген еңбегі тиесілі. Шамасы, кейіннен «Алаша» термині қазақтардың жауынгерлік ұранының синонимі ретінде қолданыла бастады, ал Алаша ханның өзі қазақтардың мифологиялық арғы атасы болып саналды.
