Ошақ– тұрғын үй кеңістігінің мағыналық орталығы, отбасының әл-ауқатының нышаны. Мұнда ас әзірленіп, қасиетті Отқа – ошақтың иесіне құрбандық шалынады (қазақтардың үйлену цикліне енгізілген «отқа май құю» ырымы). Күйеу жігіттің үйіне алғаш рет кірген қалыңдық ошақтың отына еріген майды құйған, жиналған әйелдер: «От-ана, Май-ана, жарылқа» деп тілеген. Ошақты қастерлеу отты құдайландырудан бастау алады, оның ізі қазақ мәдениетінің басқа да көптеген элементтерінде (мысалы, күлді баспау) байқалады.
Марқұмды жоқтау кезінде әйелдердің киіз үйдің торына қарап ошаққа арқасын беріп отыруы, сол арқылы киелі орталықты Ажалдан, о дүниенің қуатынан жабуы да ошақтың Өмірмен байланысын аңғартады. Ең қорқынышты қарғыс «Ошақта отың сөнсін» деген сөздерде жатыр.
Түркі мәдениетіндегі елеулі таңба болып табылатын қазандық ошақпен мағыналық байланыста. Қазанның киелі болуы – бүкіләлемдік құбылыс. Молшылық (өмір сауыты) идеялары онымен байланысты, ол өмірдің, жаңарудың, қайта туылудың сарқылмас қайнар көзі болып саналады және өзгертуші күшті бейнелейді.
Қазанның мифтік-ғұрыптық мәртебесі сақ мәдениетінде байқалады, ол құдайлық атрибут болып саналды. Көптеген археологиялық материалдарды талдау металл қазандықтың «жоғары әлеуметтік дәреже өкілдерінің нышаны», «ру, ру, тайпа асырушысы мен басшысының белгісі», «билік белгісі» екенін көрсетті [2, 115 б.]. Осылайша, халық наным-сенімі бойынша жеті асыл металдың қорытпасынан жасалған түркістандық «Тайқазан» бүгінгі күнге дейін игіліктің киелі нышаны ретінде қастерленіп келеді.
Күнделікті тұрмыста қазақ қазанды төңкеруге тыйым салған. Мұндай әрекет теріс деп бағаланып, өмірдің аяқталуын, өлімді (өмір көзі құрғағанын) білдірді. Қазан қасиетті атрибут ретінде берекенің нышаны болып табылады, сондықтан ол ешқашан бос болмауы керек. «Қазан-ошағынан құт кетпесін!» (осы үйдің ризығы таусылмасын, үйден бақыт кетпесін!) деген тілек-ниетпен, шаңырақтың тоқтығын меңзей отырып, түбіне ылғи бір қасық май қалдыратын [6, 25 б.].
Қазан тек қана аталық тегі арқылы мұра ретінде қалдырылған, ал егер оны сұрап алған болса, оны бос қайтаруға немесе құлағына ақ шүберек (ақтық байлау) байламай қайтаруға болмайды. Ақ мата ыдыс-аяқты, яғни үйдегі берекені қорғайды деп сенген.
