Қырық

 

 

Бұл сан әлемдік және түркі мәдениетіндегі ең толықтырылғандардың бірі болып табылады, ол салт-дәстүр мәдениеті мен фольклорында белсенді түрде көрінеді. Мысалы, бұл сан Библияда жиі айтылады (40 жыл шөлде жүрген еврейлер, Исаның жерде 40 күн болғаны және т.б.); Индуизм дұғаларының көпшілігінде 40 шлок (жұп) бар.
 

Қазақтарда «баланы қырқынан шығару» ырымы, сондай-ақ жерлеу-еске алу ғұрыптарындағы негізгі күндердің бірі. Қырық күнге дейін бала зұлым рухтардың зиянды әсерінен «қорғалмаған» болып саналады, сондықтан «қырқынан шығару» ырымының баланың тірілер әлеміне енуінің нышандық мәні бар: алғаш рет оның тырнақ-шашы алынып, ғұрыптық шомылдыру орындалады, содан кейін рәсімге қатысушыларға мол дастархан жайылады.
 

Жерлеу-еске алу рәсімдерінде қырық күн  әруақтар әлеміне көшудің маңызды кезеңі болып саналады. Қазақ қайтыс болған адамның жаны қырық күннен кейін үйден кетеді деп есептейді. Сан бұл жағдайда Әлемдер (материалдық және материалдық емес) арасындағы шекараның бір түрін білдіреді.
 

Бұл санның қазақ мәдениетіндегі таңбалануын «қырық» деген құрамдасы бар тұрақты тіркестер мен нақыл сөздер көрсетеді: «жақсы атаның аруағы қырық жыл сүйрейді», бұл мағыналық аудармада «әке рухы 40 жыл бойы сақтайды» дегенді білдіреді.

.