Сырғалар – әлемнің барлық мәдениеттеріндегі әйелдердің әртүрлі зергерлік бұйымдарының бірі. Олардың пішіні оның мәртебесінің өзгеруіне байланысты өзгерді. Қазақ әйелдерінің ең алғашқы сырғалары қарапайым сақина түрінде болса, неке жасында олар бай және күрделі пішінге ие болды. Бала туатын жастағы әйелдерге арналған сырғалар ою-өрнек пен безендірудің байлығымен ерекшеленді (құнарлылықтың жоғарылауы), қартайған кезде олар біртекті болды. Сырғалардың жоғары мәртебесі құлақ тесу рәсімімен ерекшеленеді. Қазақтарда «құлақ тесу – қыздың сүндеті» (мағыналық аудармасы: қыздың құлағын тесу – ұлдарды сүндетке отырғызумен тең) бастамашылық бейнесінің нышандық мәнін беретін сөз өрнегі бар. Сырға таққанда, әдетте: «Құлағың ауырмасын, жаманшылық естіме, бетің ажарлы болсын» дейтін. Түркі мәдениетінде неке жасындағы қыздарды «сырғалы» деп атаған. Әдетте қыздар аспан (күн, ай, жұлдыздар және т.б.) және өсімдік нышандары (тұқымдар, жапырақшалар) бейнеленген сырғалар тағатын. Олардың семантикасы аспан денелерінің тазарту қасиеттері туралы нанымдарға негізделген, ал гүлді безендіру құнарлылықтың ең көне белгісі болып табылады. Сырғалардың пішініне қарап, қыздың басы бос немесе тұрмыс құрғанын білуге болады. Жас әйелдер ұрықты, баланы бейнелейтін ұшында қандай да бір бөлшектері бар салбыраған сырғалар таққан. З. Наурзбаева А.Қажғалиұлына сілтеме жасай отырып: «Құлақ сырғалығында салбырап тұрған сырға кіндіктің жіңішке жібіне ілулі тұрған асыл тұқым іспеттес…», «сырғаларды жалғайтын шынжырды шешу» күйеуге шыққан әйелдің құлағын, бала туу мүмкіндігін «ашады» деп жазады» [8, 144 б.].
Жасы ұлғайған сайын әйелдер ай тәрізді сырға тағып жүрді – ай сырға, онда жарты ай формасы өмірдің үздіксіздігінің белгісі ретінде қабылданды. 40 жастан кейін көптеген зергерлік бұйымдарды тағуға болмайды.
Сырғалардың мәртебесіне түркі фольклоры да ерекше мән береді. Эпостарда кейіпкердің сүйген қызын өзімен бірге алып кетуі үшін оны сырғаға немесе жүзікке айналдыру сюжеттері жиі кездеседі. Мұнда сырғалар иесінің нышандық алмастырушысы ретінде әрекет етеді.
Сырғалар сонымен қатар әртүрлі функцияларды орындайды: қорғаныс және қорғау, көбейту және репродуктивті және қайырымды. Сырғалар құлақты (кіру-шығу арналарының бірі), тіршілік күші – құтты күзететін сиқырлы нысан болды және З. Наурзбаеваның зерттеулері көрсеткендей [8] бала туудың маңызды «арнасын» белгілейді. Якуттардың арасында да ұқсас нәрсені байқауға болады – құлақ адамдар құдайлармен байланысатын дененің қасиетті бөлігі болып саналады. Құлақ арқылы зұлым рухтар әйелдің жанына кіруі мүмкін. Кейбір жағдайларда марқұмдардан сырғалары алынбады, себебі жылан құлаққа кіріп кетуі мүмкін деп есептелді. Батыс Қазақстанның мемориалдық ескерткіштерінде «басқа» әлемде иесінің нышандық тұмары ретінде қабылданатын әйелдер зергерлік бұйымдарының бейнелері кездеседі.
Түркілердің дәстүрлі мәдениетінде ерлер де сырға таққан. Әдетте олар сол құлағына тұмар немесе бойтұмар ретінде бір сырға тағатын, кейбір жағдайларда олардың әскери мәртебесін көрсететін ерекше белгі болды. Телеуттер жалғыз ұлының оң құлағына сырға тағып, осылайша зұлым рухтардың кіретін есігін нышандық түрде жауып тастады.
