Төңкеріске дейінгі кезеңдегі жазба деректерде ең көп жарияланған хандарды таққа отырғызу рәсімінің бір нұсқасы – ақ киіз қолданылатын «Хан көтермек» рәсімі (семиотикалық интерпретацияда А.А. Ғалиев зерттеген). Алайда, соңғы кезде ғалымдар тақ пен тәжді қолдана отырып, хан көтеру ғұрпының бар екендігі туралы нұсқаны алға тартты. Бұл туралы Н.Атығаев фольклорлық және жазба деректерге сүйене отырып, былай деп жазады: …Қазақ хандығында тақ пен тәж жоғарғы билік пен мемлекеттіліктің нышаны ретінде қолданылған. Олар өздерінің шығу тегімен моңғол билігінің мемлекеттік атрибуттарымен байланысты болды [5, 8 б.]. Өз кезегінде А.Ш. Бимендиев қазақ хандарын көтеру рәсімі екі кезеңнен тұрады деп есептейді: «әуелі үміткер киізге көтерілді (Аспанға «көтеру»), содан кейін тастан жасалған таққа отырғызылды». Ал, «тас тақ этимологиясы (тахт=тағ) түркілердің киелі тау туралы ежелгі тәңірлік түсініктерінен бастау алады» [6, 75 б.]. Кейбір дереккөздерде тақтың сипаттамасында материалға (таза алтын), оны безендіретін элементтерге (төрт бұрышында арыстан, барыс, жолбарыс және айдаһар фигуралары орналасқан) баса назар аударылады. Нышандық және қасиетті мағынада тақтың материалы – алтын – патша тұлғаларының ең көне түс нышаны. Шынайы және мифтік жануарлардың болуы нышандық-семантикалық мазмұнға ие: арыстан, барыс және жолбарыс – ерлік, батылдық пен қаһармандықтың мәңгілік нышандары, ал айдаһар – Еуразия халықтарының ең көне тотемдік культтерінің бірі (кейбір ғалымдардың пікірінше, айдаһар мен қасқыр нышандық жағынан бірдей, ал екінші жағынан, айдаһар ғаламның алғашқы жасаушысы ретінде ұсынылған). Олардың тақтың төрт бұрышына «отыруы» (әлемнің төрт жағы) биліктің, мемлекеттің мызғымастығы сарындарын бейнелейді. Кейінгі қазақ тағын сипаттай отырып, Т.И. Сұлтанов оның әсем безендірілген ағаш орындық емес, биік тұғырға қойылған, алтынмен әшекейленген төсек-орынмен көмкерілген, асыл тастармен әшекейленген жастық екенін атап көрсетеді [10, 65 б.]. Бұл төсек жабдықтары А.Ш. Бимендиев оны «балда шымылдық» деп атайды. Ал тақ орнының бұл нұсқасында алтын мен асыл тастар билеушінің ерекше мәртебесін білдіретін нышандық атрибуттар ретінде көрсетілген.
Қазақтардың жоғарғы билігінің киелі атрибуттары бұрын тақ, тәж, жүзік-мөр, хан-таңба және, әрине, сұлтан тұқымындағы мүшелеріне тән шапандар болған. Барлық атрибуттар (әр түрлі құралдармен – түстермен, материалдармен, іс-әрекеттермен және т.б. үйлесімде) негізгі идеяны – билеушінің құдайлығы идеясын – қоғамды түсінуде табиғаттан тыс дерлік күшке ие негізгі тұлға – ханның мәртебесін атап өтті. Ал ханды таққа отырғызу рәсімінің өзі Еуразиялық көшпенділер арасында болған ертедегі ұқсас дәстүрлердің іздерін алып жүрді.
