Әлемдік мәдениетте найзағай Аспан мен Жердің «байланыстырушысы» ретінде түсіндірілді және Аспанның құдайлық еркін бейнелейді (найзағай – құдайлардың ең маңызды атрибуты: Брахманның, ежелгі грек Зевсінің және т.б. күші мен ұлылығының нышаны). Түркі халықтарының арасында ұлы Тәңірі найзағай мен күн күркіреуін басқарды, олар оның бұйрығымен зұлымдықты жазалады. Түркілер арасында көктемнің алғашқы күн күркіреуіне байланысты бірқатар нанымдар бар. Алғашқы күн күркіреуіне дейін өсімдік тағамдарын (жабайы пияз және басқа да өсімдіктер) тұтынуға рұқсат етілмеді. Күн күркірегеннен кейін өсімдіктер тезірек өседі және оны жесе, мал көбірек сүт береді деп есептелді. Ертеде қазақтарда алғашқы күн күркірегенде шелекті немесе киіз үйдің керегесін тықылдату әдеті болған. Мұндай әдет-ғұрып туралы Ш.Уәлиханов жазған, ол бұл рәсімді сүт пен төлдің мол болуын тілеумен байланыстырды.
Қазақтар сәуірдің алғашқы найзағайын Қызыр қамшысы деп атаған, бұл сөзбе-сөз аударғанда «Қызырдың қамшысы» дегенді білдіреді. Қызыр – түркі мифологиясындағы молшылық, бақыт, байлық сыйлаушы мифтік кейіпкер Қыдыр ата есімдерінің бірі. Найзағай соққан үй Тәңірдің қаһарына ұшыраған, найзағайдан қаза тапқан адам «қасиетті» саналған; найзағайдан аман қалған адам қайта туылған, толығымен өзгертілген адам болып саналды.
