ЫМЫРТ

 

 

Әлемнің көптеген халықтарының мифологиясында ымырт мезгілі күннің ең қауіпті уақыты болып саналады. Әлемдік мәдениетте бұл өтпелі символ, шекті: белгісіздік, екіұштылық, екі жағдай арасындағы аймақ. Қазақтарда ымыртқа байланысты бірқатар ырым-тыйымдар бар: бұл кезде қуыршақтармен ойнауға тыйым салынды, өйткені оларға жындар қоныстануы мүмкін деп есептелген; баланы далаға шығармаған; сүтті үйден шығаруға, оны ашық қалдыруға тыйым салынған, ал жолаушыға наным-сенім бойынша шайтандар мен басқа зұлым рухтар кірмейтін қабірдің жанында түнеуге кеңес берілді. Славяндар ымырт кезінде адамды ешкім қорғамайды деп сенді, ал күннің осы уақытында ол ең осал болып табылады. Күн батқаннан кейін далада жұмыс істеуге немесе қандай да бір белсенді әрекетке тыйым салынды.
 

Жалпы, күн батқаннан кейінгі кез келген іс-әрекет, танымал нанымдарға сәйкес, азаю, қысқару, тоқтату, кету қаупін тудырды. Сондай-ақ дүние жүзіндегі барлық халықтарда, соның ішінде қазақтарда да бұл уақытта ұйықтауға тыйым салынған: бұл «бөтен», басқа дүниелік күштердің уақыты. Әсіресе, халық нанымы бойынша ымырт «өтпелі» күйдегі адамдарға – балаларға, жүкті әйелдерге, науқастарға және т.б. қауіпті.

.